6 min Problem płaskostopia u dzieci budzi obawy wielu rodziców, czasami jednak zupełnie niepotrzebnie. Kiedy diagnoza ta staje się poważnym problemem, kiedy należy zacząć leczyć płaskostopie u dzieci i jak właściwie stwierdzić, że dziecko ma płaskostopie?
Definicja płaskostopia jest dość prosta. Kiedy ktoś ma płaskostopie, oznacza to, że nie ma widocznego łuku po wewnętrznej stronie stopy, ale stopa dotyka podłoża na całej swojej długości - jest więc płaska. Aby sprawdzić, czy Twoje dziecko ma płaskostopie, sprawdź wewnętrzną stronę jego stóp, gdy stoi. Jeżeli dziecko ma płaskostopie, jego stopy stoją płasko na ziemi. Jeśli nie ma płaskostopia, wewnętrzna część stopy będzie „nad podłożem”. Ta wolna przestrzeń, którą można również zobaczyć na poniższej ilustracji, nazywana jest sklepieniem lub łukiem.
Deformacja stopy. Na górze zdrowa stopa z łukiem, a na dole płaska stopa. Źródło foto: Freepik
Typowe objawy płaskostopia u dzieci
Jedynym objawem płaskostopia u dzieci jest najczęściej wygląd samej stopy, czyli brak łuku lub jego niewykształcenie. W takim przypadku uznajemy, że stan jest bezobjawowy. Jednakże u dzieci z objawowym płaskostopiem mogą występować jeden lub więcej z następujących objawów:
- nieprawidłowe nachylenie pięty
- niezdarność przy chodzeniu, np. potknąć się o nogi
- zmiany w sposobie chodzenia
- trudności z poruszaniem się, chodzeniem z boku na bok lub w górę i w dół
- ból lub tkliwość w okolicy od stopy do kolana
- ból lub dyskomfort podczas noszenia butów
- odmowa aktywności fizycznej
- nieprawidłowa pozycja kręgosłupa
- nierównowaga w ramionach (co może przypominać skoliozę).
Jeśli zauważysz którykolwiek z powyższych objawów u swojego dziecka, nie traktuj go lekceważąco, tylko udaj się do lekarza. On lub ona najlepiej oceni, jakie leczenie płaskostopia jest potrzebne Twojemu maluszkowi. Czasami wystarczy włączyć do codziennej rutyny ćwiczenia korygujące płaskostopie, jednak istnieją też środki pomocnicze na płaskostopie, a w rzadkich przypadkach konieczna jest operacja.
Kiedy leczyć płaskostopie u dzieci?
Płaskostopie u dzieci jest dość powszechne, ponieważ ich kości i stawy wciąż się rozwijają i są niezwykle elastyczne. Płaskostopie u dwuletniego dziecka rzadko stanowi problem, ponieważ łuk stopy kształtuje się już w wieku czterech lat. U większości dzieci płaskostopie ustępuje do szóstego roku życia, a nawet te dzieci, u których płaskostopie utrzymuje się nadal, nie zawsze wymagają leczenia.
Czasami jednak płaskostopie powoduje u dzieci dyskomfort, a nawet ból, co może objawiać się nieprawidłowym chodzeniem, a także nieprawidłową postawą. W takim przypadku nie ma potrzeby odwlekania wizyty u pediatry, który doradzi jak postępować i jak korygować płaskostopie. Wizyta u lekarza jest konieczna nawet jeśli diagnoza dotyczy tylko jednej nogi.
Dzieci nie muszą obawiać się diagnostyki, jest ona bezbolesna i nieinwazyjna. Pediatra zbada stopy dziecka wzrokiem i dotykiem, sprawdzi zakres ruchu i obejrzy, jak dziecko chodzi. Lekarz może również zlecić wykonanie zdjęć rentgenowskich w celu określenia stopnia zaawansowania schorzenia i ustalenia optymalnego leczenia.
Źródło foto: Freepik
Czy płaskostopie można wyleczyć?
Bezobjawowe płaskostopie u dzieci zazwyczaj nie wymaga leczenia i dziecko po prostu z niego wyrośnie. Jednak u Twojego dziecka może to być diagnoza objawowa, którą należy zdiagnozować i leczyć. Istnieje wiele metod, od leczenia farmakologicznego po rozwiązania chirurgiczne. Oto najczęstsze opcje leczenia płaskostopia u dzieci:
- Leki: Jeśli u dziecka występuje ból lub stan zapalny, lekarz może zalecić środki przeciwbólowe dostępne bez recepty lub na receptę.
- Mniejsza aktywność fizyczna: Dzieci mogą odczuwać ból podczas wykonywania określonej czynności, np. biegania, ale także podczas chodzenia lub stania przez dłuższy czas. W takim przypadku zasadne jest czasowe ograniczenie przedmiotowych działań.
- Wkładki ortopedyczne: Skuteczną pomocą w leczeniu płaskostopia u dzieci są wkładki ortopedyczne, najlepiej wykonane na zamówienie. Wkładki ortopedyczne do butów pomagają w ukształtowaniu łuku stopy, a jeśli są noszone od początku i regularnie, należą do najskuteczniejszych metod leczenia.
- Fizjoterapia: Przyczyną płaskostopia u dzieci może być również problem ze ścięgnem Achillesa. W takim przypadku (ale nie tylko) lekarz może zalecić specjalne ćwiczenia rozciągające na płaskostopie. Fizjoterapeuta może wykonać te ćwiczenia z Twoim dzieckiem, a Ty możesz później ćwiczyć je w zaciszu swojego własnego domu.
- Odpowiednie buty: To podstawa dla wszystkich dzieci, nie tylko tych, które cierpią na płaskostopie. W dzieciństwie, gdy rozwija się układ kostny, funkcjonalność powinna być ważniejsza niż wygląd obuwia.
- Leczenie chirurgiczne: Czasami metody leczenia zachowawczego okazują się nieskuteczne i jedyną opcją pozostaje leczenie chirurgiczne. W rzadkich przypadkach są to nastolatkowie z przewlekłymi problemami, którzy zaniedbali profilaktykę i leczenie w dzieciństwie, lub dzieci, u których płaskostopie powoduje inne problemy.
3 skuteczne ćwiczenia na płaskostopie
Płaskostopie może być spowodowane zmniejszonym napięciem mięśni lub ich osłabieniem. Następnie możesz popracować nad mięśniami i je wytrenować. Oczywiście, poniższe ćwiczenia będą najskuteczniejsze, jeśli najpierw pokaże Ci je fizjoterapeuta i jeśli będziesz je wykonywać regularnie w młodym wieku.
1. Utrzymywanie równowagi na jednej nodze
Ćwicząc równowagę, stymulujesz używanie małych mięśni stopy i kostki, co zwiększa stabilność i rozwija łuk stopy. Jeśli Twojemu dziecku trudno jest stać na jednej nodze, może położyć drugą nogę, którą trzyma w powietrzu, na piłce lub stanąć z jedną nogą wysuniętą bezpośrednio przed drugą.
Jeśli Twojemu dziecku stanie na jednej nodze nie sprawia trudności, może spróbować utrzymać równowagę na nierównej powierzchni, np. na poduszce, zwiniętym ręczniku, macie do ćwiczeń równowagi lub korzeniu drzewa. Podczas wykonywania tej wymagającej aktywności kostki dziecka będą drżeć, a palce będą zginać się i prostować. Wszystko to wzmacnia stopę i przyczynia się do ukształtowania łuku.
2. Podnoszenie małych przedmiotów
Oczywiście palcami u stóp. Ćwiczenie to koncentruje się na aktywacji małych mięśni stopy. Na początku dziecko może podnosić przedmioty palcami, siedząc, a później stojąc, co również stanowi element ćwiczenia równowagi. Dziecko może używać palców do podnoszenia na przykład kulek, klocków, małych samochodzików i tym podobnych przedmiotów.
3. Chodzenie po nierównym terenie
Płaskostopie często pojawia się, gdy dziecko nie używa mięśni stóp do ukształtowania łuku i jest przyzwyczajone do chodzenia wyłącznie po płaskich powierzchniach. Kształtowanie łuku można zapoczątkować chodząc po nierównym terenie. Zdejmij dziecku buty i pozwól mu poćwiczyć chodzenie po trawie, piasku lub ściółce. Jeśli boisz się niewidzialnych pułapek, jakie mogą czyhać w naturze, spróbuj zbudować dla swojej pociechy tor przeszkód lub rozłożyć w jej pokoju specjalną matę o różnych powierzchniach.
Źródło:
- Pediatric Flat Feet. Symptoms, Causes and Treatment of Children's Flat Feet. Online. In: Pediatric Foot and Ankle. Dostępne na: https://pediatricfootankle.com/foot-conditions/pediatric-flat-feet/.
- Flat feet. Online. In: NHS. 2022. Dostępne na: https://www.nhs.uk/conditions/flat-feet/.
- Karleigh Page. 4 Exercise Ideas to Combat Flat Feet in Children. Online. In: NAPA. 2022. Dostępne na: https://napacenter.org/flat-feet-exercises/.
